كاسموس (Cosmos) چیست؟
کاسموس نامي است كه به حدود بیش از 2000 ماهواره‌هاي بي‌سرنشين كه توسط اتحاد جماهير شوروي پرتاب شده‌اند، گفته مي‌شود. اولين ماهواره در 16 مارس 1962 ميلادي و هزارمين ماهواره در ماه مارس 1978 ميلادي به فضا پرتاب گرديد. ماهواره‌ها، موارد استفاده متعددي از قبيل نقشه برداري از زمين و اقيانوس‌ها، مطالعه لايه‌هاي بالايي جو زمين و آزمايش كردن طرح‌هاي جديد فضاپيمايي را دارند.
نگاهی به مستند Cosmos
شاید در تاریخ مستندهای علمی تلوزیونی هیچ نمونه مشابهی برای مجموعه‌ای که کارل ساگان، دانشمند و مروج علم برجسته آمریکایی سه دهه پیش ساخت پیدا نشود.
کارل ساگان که خود دانشمندی سیاره شناس و یکی از چهره‌های فعال ماموریت‌های فضایی روباتیک ناسا و از آن مهم‌تر مروج علمی برجسته‌ای بود که دغدغه توسعه علمی در میان عموم مردم را داشت. با ساخت مجموعه‌ای به نام کاسموس: سفری شخصی، که از شبکه پی.بی.اس پخش شد، ذهن بسیاری از مردم جهان را تحت تاثیر قرار داد.
در سال‌های بعد کاسموس ساگان بارها و بارها پخش شد تا به پربیننده‌ترین مجموعه تلوزیونی جهان بدل شود. در کاسموس، ساگان ما را با خود به سفری از کوچک‌ترین ساختارهای عالم تا کیهان در بزرگ‌ترین ابعاد شناخته شده خود همراه می‌کرد.
کاسموس ساگان باعث شد تا بسیاری از مردم به علم علاقه‌مند شوند و بسیاری از نوجوانانی که برنامه او را دیدند به واسطه این مستند فریفته دنیای علم شوند و راه خود را در آن مسیر ادامه دهند.
مجموعه کاسموس کارل ساگان همان طوری که در زیر تیتر عنوان سریال به آن تاکید می‌شد سفری شخصی بود. سفری که بخشی از روند و توان داستان خود را از شخصیت شگفت‌انگیز کارل ساگان می‌گرفت. شخصیتی که علی رغم درگیر بودنش با مسایل علمی، فنی و لبه علم و علی‌رغم ایده‌های مستحکم و نظریات قدرتمندش در حوزه‌های اجتماعی و اعتقادی، شخصیتی متواضع داشت.
کارل سیگن در رفتار و ظاهر نمادی از شخصی بود که تحت تاثیر مواجه با آگاهی و دنیای علم به آرامش و لذتی رسیده است که می‌خواهد آن را با دیگران شریک شود.
او حتا در برخی از تندترین اظهار نظرهایش چه در کاسموس، چه در گفتگوهای دیگر نظیر گفتگوی مشترکی که با آرتور سی کلارک و استفاون هاوکینگ داشت و حتا در نوشته های پر شورش نظیر متن کتاب جهان جن زده که به خرافه و شبه علم حمله می‌کرد، این آرامش و متانت را در خود داشت.
این ویژگی شگفت‌انگیزی است که متاسفانه همه اعضا جامعه علمی در آن سهیم نیستند و همین شخصیت ویژه بود که پیدا کردن جایزگینی برای ساگان را دشوار می‌کرد.
شاید یکی از نزدیک‌ترین شخصیت‌های معاصر ما از نظر بیان آرام و علاقه و کنجکاوی و لذتی که در مواجهه با ترویج علم می‌برد، ستاره شناس انگلیسی «برایان کاکس» باشد. اما او حتما انتخاب نخست شبکه‌های آمریکایی برای اجرای برنامه‌ای که قرار بود میراث‌دار ساگان باشد نمی‌توانست باشد.
از نقطه نظر کیهانی هر کدام از ما ارزشمند هستیم. اگر انسانی با [عقیدۀ] شما مخالفت می کند، بگذارید زنده بماند. در صدها میلیارد کهکشان، انسان دیگری نخواهید یافت.– کارل سیگن –
چه کسی متواضع تر است؟ دانشمندی که با ذهن باز به جهان می نگرد و هر چیزی را که برای تعلیممان وجود دارد می پذیرد، یا کسی که می گوید همه چیز در این کتاب بر پایه حقیقت عینی است و جایز الخطا بودن انسان اهمیتی ندارد؟ – کارل سیگن –
در طی سال‌های گذشته همسر ساگان – که تهیه‌کننده و نویسنده آن مجموعه بود – به همراه برخی از چهره‌های برجسته علمی معاصر تلاش کردند تا دنباله‌ای برای آن مجموعه آماده کنند. تلاش‌های آن‌ها چندین سال طول کشید تا به نتیجه برسد. چرا که آن‌ها مایل بودند مسیر ساگان را در دنیای مدرن و به بهترین شکل ممکن برای مخاطب امروزی ادامه دهند و به همین دلیل هم بود که تا وقتی گزینه مناسبی با ایده‌های خود نیافتند به کم راضی نشدند.
سرانجام شبکه نشنال جئوگرافیک و شبکه فاکس ساخت این مجموعه را بر عهده گرفتند. بهترین تیم‌های تلوزیونی و سینمایی در حوزه‌های مختلف گردهم آمدند و بخش فنی کار بر عهده حرفه‌ای‌ترین افراد گذاشته شد. برای مثال جلوه‌های ویژه این مجموعه را تیم جلوه‌های ویژه سریال گیم او ترونز بر عهده گرفتند.
نقش راوای و اجرای این مجموعه بر عهده معروف‌ترین و محبوب‌ترین ستاره شناس مروج معاصر آمریکایی بود. نیل دی گریس تایسون، اختر فیزیکدان و مدیر آسمان نمای هیدن، راوی کاسموس جدیدی شد که عنوان فرعی سفری فضا زمانی را بر خود دارد.
تایسون شخصیتی پرانرژی و جذاب است. او کاراکتری داستان‌گو و تلوزیونی دارد و بیننده‌ها را به خود مجذوب می‌کند و به همین دلیل یکی از میهمان‌های ثابت برنامه‌هایی مانند دیلی شو و کولبرت ریپورت بود.
او مجموعه‌ای از برنامه‌های ترویجی را نیز بر عهده دارد از برنامه ای به نام گفتگو با ستارگان که حالا قرار است به شکل تلوزیونی به شبکه نشنال بیاید تا گردهمایی سالانه‌ي یادبود آسیموف. تایسون بر خلاف ساگان شخصیتی پرجنب و جوش و حتا پرخاشگر دارد. البته این کاراکتر با نسل جدید ارتباط بیشتری برقرار می‌کند ولی شاید برای آن‌هایی که تجربه‌ی مواجهه با دنیای علم را دارند این کاراکتر جایگزین شخصیت ساگان نشود.
پخش این برنامه با استقبال گسترده ای آغاز شد. قسمت اول این برنامه بیش از 8.5 میلیون بیننده را پای تلوزیون کشاند و قسمت‌های بعدی آن باعث شد بیشترین بینندگان در تاریخ این کانال تلوزیونی پای این برنامه بنشینند. در هر اپیزود تایسون مخاطبش را با خود به سفری در طول تاریخ می‌برد تا قصه‌ی علم را روایت کند. قصه‌ای که به حماسه‌ای عظیم می‌ماند که در آن صدها قهرمان ظهور پیدا کرده و مبارزه می‌کنند تا چراغ خرد را روشن نگاه دارند و به نسل بعد واگذار کنند.
این بار هم از سلول‌های دی ان ای تا ابر خوشه‌های کهکشانی و از آغاز تا انجام کیهان عرصه سفر کشتی خیال کاسموس است.
داستانی که در آن با استفاده از بهترین و مدرن‌ترین دست‌آوردهای سینمایی تلاش می‌شود تا مخاطب را نه تنها با واقعیات علمی دنیای موجود و مسیری که علم طی کرده است، بلکه با مفاهیم پشت پرده علم آشنا کند. چیزی که از آن به تفکر علمی نام می‌بریم و مختص دانشمندان نیست و همه ما می‌توانیم و باید در زندگی روزمره خود از آن کمک بگیریم. شک‌گرایی، منطقی بودن و بررسی دقیق و مشاهده‌ی نکته بین از جمله ویژگی‌های این روش است.
در این مجموعه در عین حال به بسیاری از چالش‌ها و مناقشه‌های روز دنیای علم و جامعه پاسخ داده می‌شود و شاید بسیاری از بینندگان برای اولین بار فرصت می‌یابند تا پاسخ علم به موضوعاتی مانند تکامل، گرمایش زمین و پیدایش عالم را بشنوند.
کاسموس یکی از دقیق ترین و بهترین مستندهای علمی است. اگر به دنیای علم علاقه مندید و دوست دارید روایتی دقیق و البته کاملا حرفه ای از نظر رسانه‌ای را ببینید دیدن این مجموعه مستند را با دوبله فارسی از دست ندهید.
یک پاسخ
زیبا ترین و پرمحتوی ترین مستندی هست که تابحال دیده ام به همه دوستداران مباحث علمی پیشنهاد میکنم
دیدگاه‌ها بسته‌اند.