جنگ های جهانی اول و دوم به مجموعه نبردهایی گفته می‌شود که در آن اکثر کشورهای جهان به‌نوعی درگیر شدند.
این اصطلاح معمولاً اشاره به دو جنگ بین‌المللی دارد که در طول قرن ۲۰ رخ‌داده است یعنی:
جنگ جهانی اول (۱۹۱۴-۱۹۱۸) و جنگ جهانی دوم (۱۹۳۹-۱۹۴۵)
منشأ اصطلاح جنگهای جهانی
شاید برای نخستین‌بار اصطلاح “جنگ جهانی” توسط کارل مارکس و همکارش، فردریک انگلس مورداستفاده قرار گرفت .
مارکس در یک سری از مقالات منتشر شده در حدود سال ۱۸۵۰ که در مورد جنگ طبقاتی در فرانسه بود به این اصطلاح اشاره کرد.
این فیلم مستند، داستان سه دهه جنگ ویرانگر را روایت می‌کند؛ روایتی که از چشم مردانی است که گویی ساخته شده بودند تا در سنگرها باشند و فرمان‌هایی صادر کنند که سرنوشت جهان را تغییر دهند.
این مجموعه مستند با روایت جرمی رنر ، همراه با ترکیبی از تصاویر نمایشی ، عکسهای بایگانی و فیلم و مصاحبه با مورخان و نویسندگان در کنار شخصیتهای برجسته فعلی و پیشین سیاسی مانند سناتور سابق آمریکا جان مک کین از آریزونا ، ژنرال سابق آمریکا و وزیر امور خارجه کالین پاول ، نخست وزیر سابق انگلیس جان میجر ، نخست وزیر سابق ایتالیا ماریو مونتی ، وزیر دفاع پیشین ایالات متحده لئون پانتا ، وزیر خارجه سابق انگلیس دیوید میلیبند به چگونگی آغاز تا پایان جنگ دوم جهانی میپردازد.
این مجموعه مستند در سال ۲۰۱۷ توسط شبکه تلویزیونی منوتو با عنوان ” مستند جنگ های جهانی ” به زبان فارسی دوبله و پخش گردید.
راسموس بی اندرسون در سال ۱۸۸۹ یک قسمت از اساطیر باستانی توتون را به‌عنوان “درگیری جهانی”توصیف کرد.
نویسنده آلمانی آگوست ویلهلم اتو نیمان نیز از اصطلاح “درگیری های جهانی” در عنوان رمان ضد انگلیسی خود استفاده کرده است، Der Weltkrieg: Deutsche Träume (جنگ جهانی: رؤیاهای آلمان) در سال ۱۹۰۴ ، به انگلیسی منتشر شد.
او در این رمان که تحت عنوان تسخیر آینده انگلستان بود، شاید یکی نخستین ضربات بر پیکر سازش طلبانه جامعه ژرمن آن روز را زد.
جنگ های جهانی در سایر زبان ها
در زبان‌های دیگر کشورها “جنگ جهانی” تحت عبارات زیر ترجمه میگردد:
در فرانسه: این کلمه به‌عنوان guerre mondiale ترجمه می‌شود.
در آلمانی: Weltkrieg (که، قبل از جنگ، به معنای انتزاعی یک درگیری جهانی به‌کاررفته بود)
همچنین در زبان ایتالیایی: guerra mondiale ، در اسپانیایی و پرتغالی: guerra mundial ، در دانمارکی و نروژی: verdenskrig و در روسی: мировая война (mirovaya voyna) معادل های عبارت جنگهای جهانی میباشد.
جنگ جهانی اول
جنگ جهانی اول از سال ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸ اتفاق افتاد.
در این زمان سیستم پیچیده اتحاد نظامی (امپراتوری آلمان و اتریش – مجارستان) علیه (انگلیس، روسیه و فرانسه) به وجود آمد.
این امر باعث شد که یک درگیری چنددقیقه‌ای بین دو کشور، امکان ایجاد اثر دومینوی اتحادها و ایجاد یک رزم جهانی را داشته باشد.
این واقعیت که قدرت‌های درگیر دارای امپراتوری‌های بزرگ خارج از کشور بودند، عملاً تضمین می‌کرد که چنین جنگی در سراسر جهان وجود خواهد داشت، زیرا منابع مستعمرات یک عامل استراتژیک مهم در آن زمان بود.
همین ملاحظات استراتژیک باعث میشد تا آنها به مستعمرات یکدیگر حمله کرده و در نتیجه جنگ‌ها بسیار گسترده‌تر از جنگهای قبل از فتح سرزمین‌ها در هنگام دوران استعمار گسترش یابد.
در یک آخر ھفته سرد نوامبر سال ١٩١٨ ،سرنوشت اروپا در دستان چند مرد که نمایندگان ابر قدرت ھای آن زمان بودند، قرار
دارد.
این داستان مذاکرات شگفت آور آنھاست که می توانست به جنگ ویرانگر چھار ساله پایان دھد.
دستاورد این دیدار مھم، برگ کاغذی بود که در یک واگن قطار در شمال پاریس به امضا رسید.
این مستند بینظیر، ساعات آخر جنگ اول جهانی و حقیقت ھای پشت پرده مذاکرات آن را بازگو نموده و نقش پیمان آتش بس را در خاتمه دادن به یک جنگ و شروع جنگ بعدی آشکار می کند.
جنایات جنگی در جنگ جهانی اول
جنایات جنگی بسیاری در جنگ اول جهانی انجام شده است،
با وجود کنوانسیون‌های لاهه در سال‌های ۱۸۹۹ و ۱۹۰۷ که استفاده از سلاح های شیمیایی در جنگ را غیرقانونی اعلام کرده بود، از چنین سلاح‌هایی در جنگ استفاده شد.
همچنین در این جنگ امپراتوری عثمانی نسل‌کشی فراوانی در میان ارامنه انجام داد.
بنا بر گفته های منابع مختلف، بیش از 1.000.000 از ارامنه در طول جنگ جهانی اول توسط امپراتوری عثمانی کشته شدند.
همچنین نسل‌کشی دیگری در اواخر دوره عثمانی رخ داده که تعداد کشته‌شدگان آن معین نیست.
تاریخ حضور ارامنه در این فلات استراتژیک در جنوب قفقاز که بین دریای سیاه و دریای خزر واقع شده یعنی فلاتی که بر سر چهار راه امپراتوری ها , مسیرهای تجاری و تهاجمات گوناگون قرار داشـه تاریخی سه هزار ساله دارد.
تهاجمات و تقسیم های پیاپی سرزمین آن ها باعث شد ارامنه شور و شوقی نسبت به استقلال خود داشته باشند.
استقلالی که یک تراژدی بزرگ با اهداف از بین بردن دو سوم آن ها در نواحی فلات آنتولی در فاصله سال های ۱۹۱۵ تا ۱۹۱۶را به اجرا در آورد.
جنگ جهانی دوم
جنگ جهانی دوم از سال ۱۹۳۹ تا ۱۹۴۵ اتفاق افتاد .
این جنگ تنها درگیری نظامی است که در آن از سلاح‌های هسته‌ای استفاده شده است.
هر دو شهر هیروشیما و ناکازاکی در امپراتوری ژاپن، توسط بمب اتمی ایالات متحده در این جنگ به طور کامل ویران شدند.
مستند مدارک گمشده به وقایع جنگ دوم جهانی باز میگردد.
این مستند برای نخستین بار پس از پایان این جنگ طولانی و خونین است که به تحلیل همه جانبه نبردهای مهم بوقوع پیوسته در زمان جنگ می پردازد.
نکته جالب این سری مستند مدارک گمشده بازسازی و حقیقت بخشی به جریان روایت نبردها با استفاده از عکسهای هوایی گرفته شده توسط هواپیماهای شناسایی است.
مستند The Lost Evidence یا ” مدارک گمشده “یک برنامه تلویزیونی از شبکه تاریخ است که از مناظر سه بعدی ، عکسهای شناسایی ، شهادت عینی و اسناد برای ارزیابی مجدد و بازآفرینی نبردهای کلیدی جنگ جهانی دوم استفاده می کند.
کل این سریال از اپیزودهای پنجاه دقیقه ای ساخته شده است به استثناء قسمت D-Day که طول آن ۱۰۰ دقیقه (یا ۱ ساعت و ۴۰ دقیقه) است.
این مجموعه به صورت یک مجموعه ۱۴ قسمتی توسط شبکه تلویزیونی manoto دوبله و پخش شده است.
هولوکاست (نسل کشی یهودیان)
آلمان نازی، به رهبری آدولف هیتلر، مسئول نسل کشی‌های بسیاری در این جنگ بود.
هولوکاست یکی از بزرگترین جنایات جنگی بود که در طول این جنگ اتفاق افتاد.
در واقعه هلوکاست حدود 6.000.000 یهودی کشته شدند و 11.000.000 انسان دیگر تحت آزار و اذیت نازی‌ها قرار گرفتند که از آن جمله می‌توان به کولی‌ها و همجنس گرایان اشاره کرد.
هر آنچه که از هلوکاست و وقایع آن دوران باید بدانید را در قالب یک مستند در معرض دید شما گذاشتیم . برخی از تصاویری که در این برنامه می‌بینید تکان دهنده خواهند بود.
این تصاویر حاوی صحنه‌های خشونت‌باری از هولوکاست هستند که پیش از این در جایی دیده نشده‌اند.
ژاپن در جنگ دوم جهانی
ژاپن در جنگ جهانی دوم مسئول حمله به ملت‌های بی‌طرف بدون اعلام جنگ بود، مانند حمله‌ای که به پرل هاربر صورت‌گرفته بود.
این کشور همچنین به دلیل رفتار وحشیانه و کشتار اسرای جنگی متفقین و ساکنان آسیا نظیر چین مشهور است.
این کشور همچنین از آسیایی‌ها به‌عنوان کارگر اجباری و برده جنسی استفاده می‌کرد .
ژاپنی ها مسئول کشتار نان کینگ بودند که در آن 250،000 غیرنظامی توسط نیروهای ژاپنی به طرز وحشیانه‌ای به قتل رسیدند.
ناو هواپیمابر اینترپرایز، مادر تمامی ناوهای هواپیمابر جنگ جهانی دوم بود.
این ناو کمی قبل از جنگ ساخته شد وتنها ناو هواپیمابری بود که در تمامی نبرد هایی دریایی بزرگ در جنگ های اقیانوس آرام، در خط مقدم حضورداشت.
این ناو و مردانش در طول چهار سال، در تعدادی از شدیدترین نبردهای دوران مدرن شرکت داشتند.
در این مجموعه مستند، از اولین نبرد تا آخرین نبرد اقیانوس آرام با انترپرایز و مردانش همراه می شویم.
جهان پس از جنگ جهانی دوم
نتیجه این نبردها تأثیر بسزایی در روند تاریخ بشر داشت.
امپراتوری‌های قدیمی اروپا در نتیجه مستقیم هزینه‌های خردکننده جنگ‌ها فروپاشیده یا ازهم‌پاشیده شدند که البته در بعضی موارد، سقوط آنها به دلیل شکست قدرت‌های شاهنشاهی بود.
ایالات متحده به‌عنوان ابرقدرت مسلط جهانی، همراه با دشمن ایدئولوژیک خود، اتحاد جماهیر شوروی، در یک رقابت تنگاتنگ، قاطعانه قدرت را در دست گرفتند.
دو ابرقدرت نفوذ سیاسی خود را بر تمام نقاط جهان گستراندند و برای چندین دهه پس از این نبرد، سیستم امنیتی، اقتصادی و دیپلماتیک بین‌المللی مدرن پس از جنگ را ایجاد کردند.
با هدف صریح جلوگیری از بروز مجدد جنگ های بین المللی ، مؤسساتی مانند سازمان ملل متحد برای کنترل امور بین‌الملل تأسیس شدند.
البته علیرغم تمام آسیب هایی که بروز این جنگ ها به جوامع بشری وارد کرد، روند زندگی روزمره را در جهت های مثبت نیز بسیار تغییر دادند.
فناوری‌های توسعه‌یافته در زمان جنگ مانند پیشرفت در هواپیماهای جت، پنی‌سیلین، انرژی هسته‌ای و رایانه‌های الکترونیکی تأثیر زیادی بر زندگی ما در زمان صلح داشتند.
و در ادامه…
این مقاله همواره بروزرسانی شده و در بخش‌های آتی به جزئیات بیشتری از جنگ های جهانی پرداخته خواهد شد. با ما همراه باشید.
منابع
