شاید بتوان گفت که مزاج‌شناسی مهمترین بخش در فهم طب سنتی ایران است. برای اینکه با اهمیت این موضوع بیشتر آشنا شوید لطفاً به مقدمه‌ی زیر توجه فرمایید.
بخش اول : آشنایی با طبع ها
یکی از مهمترین اصول طب سنتی که شناخت بیماری‌ها را برای پزشک آسان می‌نماید و در نتیجه درمان را نیز راحت‌تر می‌کند، قبول و معرفی طب اخلاطی است.
همواره تفاوت بین افراد توجه ما را به خود جلب می‌کند.
- برخی نوزادان زردی می‌گیرند و برخی نمی‌گیرند.
- برخی بچه‌ها غذا خوب نمی‌خورند و برخی برعکس خیلی خوش‌اشتها هستند.
- بعضی لاغر و بعضی درشت اندامند. برخی افراد شجاعند و برخی ترسو.
- عده‌ای زود عصبانی می‌شوند و عده‌ای خیلی صبور و آرمند.
- بعضی قدرت حافظه بالایی دارند و گروهی هم مرتباً مطالب را فراموش می‌کنند.
- یکی خواب سبک دارد و دیگری خواب سنگین.
- یکی تند و تیز و پرانرژی است و دیگری کند و کم‌انرژی.
- عده‌ای به محض خوردن یک عدد خیار دچار دل درد می‌شوند و برخی هم می‌توانند نیم‌کیلو خیار را بدون ناراحتی میل کنند.
- یک نفر با خوردن کمی دارچین دچار خارش می‌شود و دیگری غذاهای خود را پر از ادویه می‌کند و مشکلی هم پیدا نمی‌کند.
- برخی با خوردن یک عدد خرما جوش می‌زنند و عده‌ای دیگر ممکن است یک بشقاب خرما بخورند!
- بعضی پوست خشک و عده‌ای پوست مرطوب و لطیف دارند.
- برخی مرتباً از اطرافیان خود اشکال می‌گیرند و به مسائل جزیی فکر می‌کنند ولی عده‌ای به راحتی از کنار مسائل جزئی می‌گذرند.
- و …
لازمه‌ی شناخت راز این تفاوت‌ها و نحوه‌ی اصلاح یا کنار آمدن با آنها، درک درست بحث مزاج‌شناسی است.
برای درک بهتر این مطالب کافیست:
- این چهار کلمه را خوب یاد بگیرید: صفرا، دم، بلغم، سودا
- در مرحله بعد اصول آموخته شده فوق را در زندگی به کار ببندید.
- با بکار بستن قوانین طبایع، در زندگی شخصی و اجتماعی و حتی سیاسی‌تان موفق‌تر از پیش خواهید بود.
- این کار دیدگاه شما را به روحیات افراد مختلف اطرافتان وسیع‌تر و عالمانه‌تر می‌کند و تحمل ناملایمات از طرف آنان را برای شما آسانتر خواهد کرد.
- با دانستن علم طبایع، سردی و گرمی، تری و خشکی و نظایر آن، به بهترین وجه می‌توانید تغذیه متناسب خود و افراد مقابل را تجویز و پیشنهاد کنید.
- پس از مطالعه این بخش از مقاله متوجه می‌شوید که درمان اکثر بیماری‌ها بدون اطلاع از قوانین علمی طبایع مشکل و تقریباً ناممکن است.
در این برنامه «مایکل موزلی» که یک پزشک و خبرنگار است می‌خواهد با یک تیم از پزشکان، پرسش‌ها و نگرانی‌های مهم و متداولی را که درباره‌ی سلامتی وجود دارند به طور علمی بررسی کنند تا برای ما مشخص شود کدام یک از اطلاعات و باورهایی که درباره‌ی سلامتی داریم و همچنین اخبار و مطالبی که در این‌باره می‌خوانیم یا می‌شنویم، از نظر علمی صحت دارند.
این گروه پزشکان به کمک تخصص و تجربه‌ی خود و همچنین برخی تحقیقات علمی دست اول که توسط بی بی.سی جمع‌آوری شده می‌خواهند برخی سرخط‌های مهم سلامتی را بررسی کنند و درستی یا نادرستی آنها را برای ما روشن کنند.
این گروه متخصص پزشکی، مهر نهایی تایید بر اخبار پزشکی علمی درست خواهند زد و برای ما مشخص می‌کنند که کدام یک از اطلاعت پزشکی ما درست و علمی است و کدام یک نادرست.
این برنامه یک مشاوره‌ی پزشکی صحیح و قابل اعتماد است و باورهای نادرست ما را درباره‌ی سلامتی برای همیشه مشخص خواهد کرد و دانسته‌های مهمی را که برای سلامتی خودمان بدان نیازمندیم در اختیارمان می گذارد.
الف) ارکان و عناصر اصلی در طب سنتی
حکماً معتقد هستید که انسان، حیوان، گیاه و… همه از چهار عنصر یا رکن اصلی تشکیل شده‌اند، یعنی هر چیزی از تأثیر این چهار رکن بر روی هم و ایجاد یک کیفیت جدید ایجاد می‌شود.
این چهار رکن عبارتند از: آتش، هوا، آب و خاک.
۱- آتش: طبیعت آتش گرم و خشک است. در گرمی آتش بحثی نیست برای درک خشکی آن کافی است توجه کنیم که تأثیر آتش بر رطوبت‌ها چگونه است؟ شما وقتی یک جسم مرطوب را حرارت می‌دهید خشک می‌شود. آفتاب وقتی به زمین باران خورده می‌تابد زمین را خشک می‌کند. لذا می‌گویند آتش گرم و خشک است.
۲- هوا: طبیعت هوا گرم و تر است. این هوا شامل بخارات و گازهاست. مثلاً شما وقتی آب را حرارت دهید بخار می‌شود. بخار آب نسبت به خود آب از سطح انرژی بالاتری برخوردار است چرا که برای تبدیل آب به بخار آن بایستی انرژی مصرف کنیم بنابراین هوا نسبت به آب گرمتر است.
۳- آب: طبیعت آن سرد و تر است. تر بودن و رطوبت آن که واضح است و از توضیح بالا مشخص شد که آب نسبت به هوا سردتر است.
۴- خاک: طبیعت آن سرد و خشک است. برای تبدیل سنگ معدن آهن به مایع، باید با حرارت زیاد آن را ذوب کنیم یعنی خاک نسبت به آب سرد و خشک تر است وقتی همین خاک را حرارت می‌دهیم و ذوب می‌کنیم گرمتر شده و روان، یعنی مایع می‌شود.
تذکر: توجه شود در تر بودن، خاصیت سیالیت و انعطاف نیز می‌تواند موردنظر باشد. آب و هوا را به شکل‌های مختلفی می‌توانید درآورید. هوا و آب به شکل ظرف خود در می‌آیند اما خاک و آتش این چنین نیستند، البته توضیحات فوق جهت نزدیک شدن مطالب به ذهن خواننده است والا توضیحات فلسفی در طب سنتی دارد که خارج از بحث ما است.
ب)مزاج ها
از تأثیر ارکان چهارگانه بر هم به ترتیب زیر مزاج‌های مختلف ایجاد می‌شود.
- گرم و خشک (آتش) گرم و تر (هوا) گرم (خشکی و تری یکدیگر را خنثی می‌کنند).
- گرم و خشک (آتش) سرد و تر (آب) معتدل (گرمی و سردی، خشکی و تری یکدیگر را خنثی می‌کنند).
- گرم و تر (هوا) سرد و تر (آب) تر (گرمی و سردی یکدیگر راخنثی می‌کنند).
- گرم و تر (هوا) سردی و خشک (خاک) معتدل.
- سرد و تر (آب) سرد و خشک (خاک) سرد.
- گرم و خشک (آتش) سرد و خشک (خاک) خشک.
تاکنون پنج مزاج گرم ,سرد، خشک، تر و معتدل ایجاد شد.
حالا در نظر بگیرید که هر یک از این ارکان چهارگانه بر رکن مقابل خود غلبه پیدا کند. به عنوان مثال ۱۰۰ واحد آتش و ۱ واحد آب برهم اثر بگذارند، آتش غلبه کرده و اثری از آب باقی نمی‌ماند و مزاج حاصله همان طبع آتش یعنی گرم و خشک خواهد بود.
لذا چهار مزاج دیگر معادل طبع عناصر (ارکان) چهارگانه حاصل می‌شود که عبارتند از گرم و خشک، گرم و تر، سرد و تر، سرد و خشک.
از این چهار مزاج با پنج مزاج قبلی که توضیح داده شد مجموعاً ۹ مزاج حاصل می‌شود.
- معتدل
- گرم
- سرد
- تر
- خشک
- گرم و خشک
- گرم و تر
- سرد و تر
- سرد و خشک
برای راحت شدن بحث، چهار مزاج آخر را انتخاب کرده و با اندکی مسامحه، نام‌های ذیل را برای آن انتخاب می‌کنیم.
- گرم و خشک: صفرا
- گرم و تر: دم
- سرد و تر: بلغم
- سرد و خشک: سودا
راجع به صفرا، دم، بلغم و سودا در بحث اخلاط بیشتر سخن خواهیم گفت.
هر عمل حیاتی توأم با یک سلسله فعل و انفعالات شیمیایی است و تقریباً کلیه فعل و انفعالات شیمیایی در داخل بدن ایجاد حرارت می‌کند. هر قدر فعل و انفعالات شیمیایی بدن سریع‌تر انجام شود حرارت ایجاد شده زیاد است و اندازه‌گیری این انرژی ایجاد شده به وسیله متابولیسم بازال انجام می‌گیرد و نیز می‌دانیم که متابولیسم بازال مربوط به کار غده تیروئید است.
حالا اگر صاحب مزاجی دارای متابولیسم بازال بالاتر از طبیعی باشد آن را گرم مزاج و اگر فردی دارای متابولیسم بازال پایین باشد سرد مزاج و نیز هر واکنش که باعث بالا رفتن کار غده تیروئید باشد آن را گرم و اگر باعث پایین آمدن کار غده تیروئید باشد آن را سرد گویند.
مزاجی را رطوبتی نامند که مقدار زیادی آب سلول‌های بدن آن فرد جمع شده باشد و به اصطلاح رطوبت بر مزاج غلبه کرده باشد.
اگر مقدار مواد کانی و املاح در مزاجی زیادتر از معمول جمع شده باشد که آن را مزاج خشک گویند.
پیدایش مزاج‌های مختلف در حقیقت عبارت است از عکس‌العمل بدن نسبت به عوامل خارجی، این جمله (عکس‌العمل بدن نسبت به عوامل خارجی) همان مبحث بزرگ، حساسیت مصونیت، آنافیلاکس و آلرژی و غیره است.
دانشمندان طب سنتی قدیم معتقدند که هر کس به واسطه حالت و وضع بدنی خود یعنی مزاجی که در اختیار دارد، آماده پذیرش یا دفع بیماری مخصوص به خود می‌باشد و برای معالجه آن فرد لازم است که «مزاج او شناخته شود».
شناخت مزاج‌ها روی هم رفته به قرار زیر است:
مزاج گرم، مزاج سرد، مزاج تر، مزاج خشک که این چهار مزاج را مزاج‌های ساده و منفرد گویند.
مزاج‌های ساده و مرکب، که عبارتند از مزاج گرم و تر، گرم و خشک، سرد و تر و مزاج سرد و خشک.
مزاج دموی (ریوی) مزاج صفراوی (کبدی) مزاج بلغمی (هاضمه‌ای) مزاج سوداوی (عصبی) این چهار مزاج را مزاج‌های مادی گویند و یک مزاج معتدل نیز شناخته شده است که با این توصیف جمعاً ۱۳مزاج وجود دارد.
مزاج‌های مادی مانند مزاج‌های ساده، مرکب هم می‌باشند از این رو مزاج بلغمی خونی و مزاج صفراوی عصبی خود به دو قسمت تقسیم می‌شد، عصبی ضعیف و عصبی قوی نیز گفته‌اند.
خلط چهار است وز آن یکی خون است
که بود گرم و تر به سان هوابلغم است آن دگر که آب صفت
سردی و تَرَش بود پیداهست آن دیگری که چون آتش
گرم و خشک و نام او صفرادیگری است سرد و خشک چون خاک
گفته‌اند اهل حکمتش سودا
ج) اخلاط
بنا بر آموزه های طب سنتی غذایی که ما می‌خوریم پس از هضم در معده و روده کوچک، از طریق عروق بسیار ریز مزانتریک (ماساریقا) به کبد منتقل می‌شود و پس از پردازش در کبد به چهار بخش عمده تقسیم می‌شود:
صفرا، دم (خون)، بلغم و سودا.
به هر یک از اینها در طب سنتی خلط گفته می‌شود و منظور از اخلاط اربعه همین چهار خلط است.
البته بلغم عمدتاً در معده و روده ایجاد می‌شود و مقدار کمتری از آن در کبد تولید میگردد. این بخش از طریق عروق لنفاتیک روده جذب می‌شود و برخلاف بقیه غذاها وارد کبد نمی‌شود. امروزه به این بخش جذب شده تری‌گلیسرید می‌گوییم که نوعی چربی خون است.
برای نزدیکی به ذهن، این طور در نظیر بگیرید که اگر یک مقدار خون را داخل لوله آزمایش بریزیم چهار بخش در آن دیده می‌شود: بخش فوقانی آن که در واقع کف خون است و به زردی می‌زند صفرا نام دارد، بخش زیرین آن که به رنگ قرمز است دم و زیر آن بلغم قرار دارد و در ته لوله یک لایه رسوب تیره رنگ داریم که سودا نامیده می‌شود.
گرچه همه این اخلاط در خون موجودند اما خداوند متعال برای صفرا و سودا، مکان‌های ذخیره (صفرا در کیسه صفرا و سودا در طحال) آفریده است که در آن جمع شوند و در هنگام نیاز به اندازه لازم، در بدن انتشار یافته و مانع ابتلا به بیماری‌های مربوطه شوند اما دم و بلغم در بدن و در عروق خونی، لنفاوی و… در حال حرکتند و جایگاه ویژه‌ای ندارند.
بنابر طب سنتی وجود هر چهار خلط در بدن انسان ضروری است اما هر یک به اندازه‌ای خاص و معین. پروردگار حکیم با تقدیر خود برای هر یک از اینها مقدار معین را مقدر کرده است و آنچه موجب بیماری است به هم خوردن تعادل میان این اخلاط و تغییر در مقدار (تغییر کمی) یا در کیفیت اخلاط (تغییر کیفی) می‌باشد.
به همین دلیل، در اکثر بیماری‌های اکتسابی در طب سنتی باید به دنبال غلبه یکی از اخلاط چهارگانه بگردیم. این غلبه غلط را سوء مزاج مادی می‌نامند یعنی تغییر در ماده ایجاد شده و یکی از اخلاط افزایش یافته و غلبه پیدا کرده است و مزاج فرد یا عضو از حالت تعادل خارج کرده است.
علایم زیادی اخلاط در بدن
غلبه صفرا
- شیوع سنی۲۰ تا ۴۰ سالگی
- پوست گرم و خشک دارند
- این بیمار حالات سوزنده‌ی مطبوع بر پوست (پارستزی) و حالت فراشا (قشعریره) همانند فرو کردن سوزن در بدن احساس می‌کند.
- زرد شدن پوست و زبان و چشم‌ها، جوش و آکنه‌های پوستی زیاد می‌گیرند.
- بیماری پوستی و یتیلیگو یا برصی در این افراد شایعتر است.
- حساسیت‌های پوستی اگزماتیک دارند.
- خارش و گرمی دست و پا در این افراد شایعتر است.
- رشد مو معمولی
- سفید شدن معمولی سنی موها
- موی غیر صاف، طاس یا ریزش مو در سنین جوانی اتفاق می‌افتد.
- هیرسوتسیم دارند
- باردار و زرد شدن زبان، زبر و خشک شدن زبان
- تلخ شدن دهان، آفت دهانی پیدا می‌کنند.
- احساس خشکی در بینی، از نسیم سرد لذت می‌برند
- افزایش حرکات تنفسی
- تشنگی مفرط
- بی‌اشتهایی
- پرکاری تیروئید در آنها شایعتر است.
- سردرد زیاد می‌گیرند
- فرورفتگی زیر چشم‌ها، بیرون زدگی حدقه‌ی چشم‌ها (اگزوفتالمی در طب سنتی).
- سوزش سردل، ریفلاکس‌گوارش دارند
- حالت تهوع و استفراغ
- میل به خوردن ترشی و اقلام ترش
- حساس به خوردن مواد خشک اعم از گرم و خشک و سرد و خشک هستند.
- بدلیل خشکی مزاج امکان یبوست مزاج زیاد است.
- سنگ کیسه صفرا در این گروه شایعتر است.
- زرد شدن رنگ ادرار
- واریس و مشکلات عروقی مثل واریکوسل و بواسیر در این افراد شایعتر است.
- داغی کف پاها
- بیخوابی، تخیل رویاهای زردرنگ، همچنین در عالم رویا التهاب و گرمای حمام و یا تابش خورشید را احساس می‌کنند.
- کم‌خواب (پر بازده)، دیدن خوابهای خشن و جنگ و دعوا، روحیات مردانه دارند.
- تاکیکاردی یا تند شدن نبض
- دردپهلو
- احساس گزگز شدن بدن
- احساس گرگرفتگی
- دیر مریض شدن
- ناسازگار با محیط‌های گرم
- در حمام احساس دلتنگی و بی‌حالی پیدا می‌کنند
- خشکی و لاغری اندام‌ها
- سرعت حرکات بدن زیاد است
- بیش فعالی دارند
- جدی، پشتکار زیاد، مدیر و منظم، معتقد به برنامه‌ریزی در کارها هستند.
- کم‌حوصله، عصبانیت زودرس وپرخاشگری (برونگرا).
- خشمگین، فوری از کوره در میروند
- علاقه به کارهای خشن مثل بوکس، کاراته و غیره دارند.
- لجبازند
- علاقه به کشیدن سیگار دارند
- بدتر شدن حال فرد در تابستان و سال‌های جوانی
- راهپیمایی بی‌‌اراده
- پهن بودن قفسه سینه
- باریکی کمر
- دراز بودن قد
- میل جنسی متعادل و توان معمولی در نزدیکی کردن.
غلبه خون
- شیوع سن صفر تا۲۰ سالگی
- سرخی رنگ رخساره و زبان
- در لمس پوست گرمی و رطوبت و تعریق زیاد دارند
- دمل و جوش در بدن
- سرعت رشد مو زیاد (مجعد)
- سیاهی غلیظ و ماندگاری مو
- وضعیت چشم معمولی (از نظر پف یا گودی زیرچشم)
- وضعیت گوارش نرمال
- میل به خوردن گوشت و شیرینی دارند
- شیرنی طعم دهان، بزاق معمولی ترشحات بینی عادی است
- خونریزی (بُن دندان‌ها، بینی و مقعد)
- وجود جوش و تاول در دهان
- خفقان
- سنگینی سر و بدن، سنگینی گوشه خارجی چشم‌ها، سنگینی گیجگاه‌ها
- مشاهده‌ی رویای مکرر رنگ‌های سرخ در خواب
- خمیازه
- تیرگی حواس
- جستن رگ‌های جهنده سر، به علت گرمی و تری مزاج فشارخون می‌گیرند
- کاهلی در اعضا (کسالت)، احساس خستگی
- میل به خواب، خواب زیاد (پربازده)
- سنگینی خواب صبحگاهی
- کندی فکر
- وزوز گوش
- نبض ستبر
- سرخی ادرار
- ناسازگاری با محیط‌های گرم
- دست و پا و اندام درشتی دارند
- حرکات بدن سریع و چالاک است
- ناسازگاری با خوردن غذاهای گرم و شیرینی‌جات
- پرانرژی
- آلرژی بهاره
- شوخ و خوش مشرب هستند
- دست و دل‌باز و ولخرجند
- میل جنسی زیاد و توانمند دارند.
غلبه بلغم
- شیوه سنی۶۰ سال به بالا
- بی‌رنگ شدن پوست بدن
- سفیدی و نرمی پوست بدن
- سردی و رطوبت پوست
- سفیدی رنگ رخسار
- عرق سرد می‌کنند
- انتهای دست و پاهایشان سرد است
- لک و پیس
- خال‌های سفید و گوشتی
- زرد و سفید شدن ریش و مو
- سرعت رشد مو کم است
- چشم سفید با پف زیر چشم یا آب آوردن زیر چشم دارند
- رقیق شدن آب بینی
- سینوزیت دارند
- زبان باردار مرطوب و سفید
- لکنت زبان
- بزاق زیاد و چسبنده (که بر بالش بهتر خود را نشان می‌دهد)
- عدم تشنگی
- ترشی طعم دهان
- ترش کردن، آروغ ترش
- ضعف هاضمه
- نفخ معده
- ریفلاکس گوارش
- کندی حرکات (تنبلی)
- نبض ضعیف، نازک، کند و مبهم (برادیکاردی)
- سفیدی ادرار
- تکرار ادرار
- مثانه عصبی
- در کودکی معمولاً شب ادراری یا سینوزیت مکرر داشته‌اند
- سنگ و کیست کلیه و ورم پروستات در این گروه شایعتر است
- خواب زیاد کم بازده
- رویای آب، برف، باران، رودخانه‌ها و سرمای سخت و لرزش‌آور دارند
- مشاهده خواب‌هایی که به نوعی با پرواز در آسمان مرتبط‌اند
- تخیل اشیای سفید
- دردهای استخوانی پیدا می‌کنند
- دندان‌ها و ناخن‌های خرد و شکننده‌ای دارند
- بیشتر از دیگران آرتروز استخوانی پیدا می‌کنند
- زانوها و استخوان‌هایشان سروصدا می‌کند
- ناسازگار با غذاهای سرد
- بدحال در زمستان
- از کولر فرار می‌کنند
- به بخاری و پوشیدن لباس‌های گرم علاقه‌ی زیادی دارند
- زود به زود مریض شدن
- بی‌قیدی
- فراموشکاری
- اختلال حافظه
- کندی حواس و منگی
- سست اراده
- تنبل
- کمی ترسو، محافظه‌‌کار
- کمتر دعوا می‌کنند
- کارشان را با زبان به پیش می‌برند
- شوخ و خوش مشرب هستند
- میل جنسی ضعیف و ناتوان.
غلبه سودا
- شیوه سنی۴۰ تا۶۰ سالگی
- سیاهی و غلظت خون
- تیرگی پوست بدن
- پوست سرد و خشک
- دمل‌های چرکی
- خال سیاه و لک‌های تیره (بهق)
- اگزما و خشکی پوست در اینها شایع است.
- حساسیت‌های پوستگی اگزوماتیک دارند
- سرعت زیادی نمو
- مو، سفید شدن زودرس موها
- بدن پشمالو دارند (یعنی هایپرتریکوز دارند)
- زبان بدون علامت و گاهی تیره بزاق معمولی
- دهان شور یا بیمزه (صبحگاهی)
- اشتهای کاذب
- سیری زودرس
- حساس به خوردن مواد خشک اعم از گرم و خشک یا سرد و خشک هستند
- بدلیل خشکی مزاج امکان داشتن یبوست زیاد است خصوصاً از نوع کولیک یا IBS
- سوزش دهانه معده
- دیر به دیر بیمار شدن
- رنگ ادرار عادی و گاهی تیره
- لاغری قفسه سینه و عضلات کوچک
- اسپاسم‌های عضلانی
- دردسیاتیک
- بیخوابی
- رویای سیاهی و دیدن پرتگاه در خواب
- خواب معمولی ولی آشفته توام با کابوس
- دیدن خوابهای ترسناک و کابوس مانند و خاکی از افسردگی
- اندیشه‌های بد (شکایت و پاراتوئید و وسواس)
- مغرور و کله‌شق
- عصبی و درونگرا
- فکر و خیال فراوان
- وسواس زیاد
- غصه و خودخوری
- زودرنجی
- بیزاری از سروصدا
- اضطراب
- خفگی
- بی‌قراری
- مردم‌گریزی
- گوشه‌گیری و تنهایی
- ترسو
- علاقه به کارهای ظریف و هنری دارند
- روحیات مردانه دارند
- در محیط کار جدی هستند
- معتقد به برنامه‌ریزی در همه‌ی کارها هستند
- علاقه‌ی زیادی به مطرح شدن در رسانه‌های عمومی و غیره دارند
- کمتر شوخی می‌کنند
- قهرهای طولانی مدت می‌نمایند
- کینه‌ای هستند
- خود را از همه کس بالاتر می‌دانند، تافته‌ی جدا بافته هستند
- علاقه به کشیدن سیگار دارند
- کم‌حوصله هستند
- کم‌ظرفیت هستند
- میل جنس زیاد و توان کم دارند.
غلبه توام اخلاط (یا طبع مختلط)
حالت پنجمی هم وجود دارد و آن این است که امروزه به دلیل تهاجمات فرهنگی، غذایی و اخلاقی و نظایر آن و آلودگی هوا و پراکنش تولید و توزیع نزله‌ها در بدن، انسان‌ها دچار نوعی اختلاط اخلاط با یکدیگر شده اند.
در طب سنتی بسته به اینکه کدام دسته از خلط‌ها در وجود انسان با یکدیگر ممزوج شده باشند و کدام خلط به تنهایی غلبه پیدا کرده باشد، شخصی دچار نوعی شخصیت مجهول جسمی و روحی میگردد که وقتی به تنهایی بررسی می‌کنیم با هیچ یک از غلبه‌های چهارگانه‌ی قبلی انطباق کامل و جزء به جزء ندارد ولی وقتی دو به دو یا سه به سه بررسی می‌کنیم می‌بینیم که از هر یک از اخلاط مطرح شده چیزی در وجودمان هست.
عمده آن است که شما در بررسی طبع خویش ابتدا ببینید سردی طبع دارید یا گرمی (که لباس گرم پوشیدن، یا فرار از کولر ملاک خوبی برای اینگونه تفکیک‌ها است)
سپس بررسی کنید که تر مزاج هستید یا خشک مزاج (که چاقی و اَدم پوستی نیز ملاک مناسبی برای تشخیص می‌باشد)
و در نهایت بهترین بررسی‌ها برای تشخیص طبع شناخت طبع غالب (یا طبع اکتسابی) اشخاص است و اینکه ببینیم کدام خلط در بدن ما غلبه دارد که تعبیه به آن اندازه غلبه ندارند، و آنگاه شروع به درمان خلط غالب در خود بنماییم.
همچنین در طب سنتی آسانترین راه برای تشخیص طبع مادرزادی اشخاص، انطابق طبع با قوانین گروه‌های خونی است که بعداً در این باره اشاره خواهد شد.
اعتدال مزاج
- اینگونه افراد سراسر وجودشان در اعتدال است
- دفع موهای زائد در آنها معدل است و از مجرای عادی خود بیرون می‌ریزد
- اعتدال در لامسه، گرمی، سردی، خشکی، تری، نرمی، سختی، سفیدی مایل به سرخی
- فربهی، لاغری ولی با اندکی گرایش به سمت فربهی دارند
- رگ‌های شخصی معتدل المزاج نه بسیار برجسته است و نه زیاد فرو رفته در گوشت
- موهای شخصی معتدل المزاج از لحاظ پرپشتی، کمّی، تجعد و صافی معتدل است
- در خردسالی به زرد مایل به سرخی (یعنی طلایی) می‌زند و در ایام جوانی مشکی است
- خواب و بیدار شخص معتدل المزاج معتدل است
- حرکات اندام‌ها جست المرام و با سهولت انجام می‌گیرد
- نیروی فکر و خیال او زیاد است
- قدرت ذاکره‌اش (حرف زدن) نیرومند است
- اخلاق شخص معتدل المزاج حد واسط بین افراط و تفریط است، یعنی نه زیاد جسور است و نه بسیار ترسو
- نه زیاد خشماگین است و نه بسیار تنبل
- خیلی زیرک نیست
- بسیار سنگدل هم نیست
- نه هرزه و نه بسیار باوقار
- زیاد مبتکر نیست
- خیلی خود کم‌بین هم نیست
- در بین کنش‌ها بیدریغ و سالم است
- خوب و سریع نمو می‌کند و مدت نموش زیاد می‌پاید
- خوابهای خوش می‌بیند
- از بوی خوش و آواز خوش و مجالس شادی و سرور لذت می‌برد
- صاحبان مزاج معتدل دوست داشتنی، گشاده‌روی و خوش برخورد هستند
- در اشتهای به غذا و نوشیدنی اعتدال دارند
- دستگاه گوارش، معده، کبد و رگ‌های آنها بخوبی کار می‌کند.
توضیح: امروزه محدوده‌ی سنی غلبه‌ی اخلاط تغییر کرده است و بنظر بنده با الگوی زیر بیشتر مطابقت دارد.
برای دم از صفر تا ۱۷ سالگی، برای صفرا از ۱۷ تا ۳۵ سالگی برای سودا از ۳۵ تا ۵۱ سالگی و برای بلغم از ۵۱ سالگی به بالا.
لذا در کلینیک طب سنتی بهتر است این سنین بیشتر ملاک تشخیص یا درمان قرار بگیرد و الگوهای سنی قدیم دیگر کاربرد موثری در این خصوص ندارند.
اگر می‌بینید که در بحث از غلبه‌های اخلاط مختلف، از هر یک از غلبه‌های اخلاطی برخی از خصوصیات را دارید و برخی دیگر را ندارید، علت آن است که خلط‌های دیگر در خون شما باعث تغییر رفتار یا تغییر علامت در شما شده است.
ممکن است که یک خلط حتی باعث تغییر مزاج برخی از اندام‌های شما شده باشد که در آن واحد به اندام‌های دیگر بدنتان هیچ کاری نداشته باشد.
مثلاً زیادی سودا گاهی می‌تواند مزاج همه یا اکثر اندام‌های بدن شما را تغییر دهد (روی مغز باعث عصبانیت یا افسردگی شود، روی دستگاه گوارش باعث پرخوری یا یبوست گردد، روی پوست باعث تیرگی رنگ یا اگزما شود، روی چشم باعث گودگی و گردی حدقه چشم شود و الی آخر…)
و یا اینکه همین خلط سودا به جای دیگری از بدن کاری نداشته و فقط در بدن شما منجر به پیدایش یبوست شدید گردد.
لذا در طب سنتی می‌بینید که یک فرد با غلبه‌ی بلغم که معمولاً بایستی علایم بلغمی داشته باشد فقط در برخی از موارد دچار علایم سودا هم شده است که این موضوع حکایت از پیدایش طبع مختلط در وجود شما را دارد.
علائم مزاج‌های مختلف در طب سنتی
لمس
گرمی و سردی پوست در لمس نشانه‌ی گرمی و سردی مزاج است.
نرمی پوست نشانه رطوبت مزاج و زبری و سختی پوست نشانه‌ی خشکی مزاج است.
البته اینها به شرطی صحیح است که لمس کننده معتدل باشد یا در قیاس با پوست معتدل راجع به مزاج لمس شونده قضاوت کند.
چاقی و لاغری
لاغری در طب سنتی نشانه خشکی و چاقی نشانه رطوبت است.
درشتی اندام و گوشت فراوان در افراد گرم و تر دیده می‌شود و چربی در بدن نشانه‌ی سردی و تری است، لذا لاغرها گرم و خشک یا سرد و خشک هستند.
مو
زیادی مو، رشد سریع و رنگ سیاه آن دلیل بر گرمی مزاج است.
کمی مو و رنگ روشن آن دلیل بر سردی، مجعد بودن نشانه خشکی و موی صاف نشانه رطوبت است.
رنگ بدن
سفیدی رنگ پوست بدن دلیل بر سردی مزاج و سرخی و گندم‌گونی آن دلیل بر گرمی مزاج است.
زردی نشانه گرمی، رنگ بادنجانی (تیره‌ی بی‌روح و غیره درخشان) دلیل بر سردی و خشکی، رنگ گچی و سردی نیز دلیل بر سردی مزاج است.
وضعیت اعضاء بدن
فراخی سینه، عروق برجسته و نبض قوی و درشتی مفاصل نشانه حرارت است و خلاف اینها در طب سنتی نشانه سردی است.
تأثیر گرفتن از سردی و گرمی، تری و خشکی
افراد گرم مزاج تحمل گرما را ندارند و در هوای خنک راحت‌ترند.
همچنین غذاهای گرم مثل ادویه با آنها سازگاری ندارد. ممکن است با خوردن کمی دارچین خارش بگیرند یا با خوردن چند خرما جوش بزنند.
بر عکس سرد مزاجان به غذاها و هوای گرم بیشتر علاقه دارند.
مایل به شیرینی و گریزان از ترشی و سردی‌ها بوده و با خوردن ترشی‌ها ممکن است هنگام خواب، آب از دهانشان خارج شود.
افعال
افراد سرد مزاج در شروع یک کار مشکل دارند و به اصطلاح دیر گرم می‌شوند. اما گرم مزاج‌ها کارها را به سرعت شروع می‌کنند.
گرمی مزاج گاه باعث شتاب‌زدگی و عجول بودن میگردد و این افراد ممکن است ثبات رأی نداشته باشند.
خشمگین شدن هم از علامات گرمی مزاج است اما سرد مزاجان برعکس افرادی آرام و صبور هستند.
فضولات دفع شده
موادی که به صورت عرق، ادرار، مدفوع و… از انسان دفع می‌شود می‌تواند نمایانگر حرارت و برودت مزاج باشد.
این مواد در صورتی که پُر رنگ و دارای بوی تند باشند نشانه‌ی حرارت مزاج و در صوتی که کم‌رنگ و بی‌بو باشند نشانه سردی مزاج هستند.
خواب و بیداری
زیادی خواب نشانه سردی و یا رطوبت است.
کم‌خوابی معمولاً ناشی از گرمی و یا خشکی مزاج است.
وضع روحی ـ عصبی
قوت، سرعت و کثرت افعال مربوط به روح و اعصاب و نشانه‌ی گرمی است.
مثلاً گرم مزاجان پرحرف هستند و با سرعت بیشتری صحبت می‌کنند در حالی که سرد مزاجان خیلی آهسته، آرام و شمرده صحبت می‌کنند و کمتر حرف می‌زنند. قدرت یادگیری و حافظه در گرم مزاج بهتر می‌شود.
سردی مایه‌ی ترس و گرمی مایه‌ی شجاعت است.
بررسی خصوصیات روانی مزاج‌های مختلف
مزاج گرم و خشک
زود عصبانی شده و زود هم آرام می‌شوند.
افرادی پرجنب و جوش و پرانرژی، باهوش و پرحرف هستند.
میل جنسی متعادل و توان معمولی در نزدیکی کردن دارند.
نکته ای از طب سنتی : اگر همسر شما صفراوی مزاج است در فصل تابستان، مخصوصاً هنگامی که یک غذای گرم هم خورده باشد ممکن است وقتی به خانه بر میگردد به شدت عصبانی باشد، مراقب باشید تا به شعله آتش او دامن نزنید.
بهترین کار این است که با یک لیوان شربت خنک یا یک بشقاب هندوانه و با کلماتی محبت‌آمیز از او استقبال کنید.
این کار شما مانند آبی است که بر آتش می‌ریزید، آتش صفرا که فرونشست می‌توانید مسائل خود را مطرح کنید.
اگر هم گاهی بحث به مشاجره کشیده شد، باز همین روال را طی کنید چرا که فرد صفراوی خیلی زود آرام شده و معمولاً از عصبانیت خود پشیمان میگردد.
مزاج گرم و تر
انسان‌هایی شجاع و جسور بوده، معمولاً پیشرو و رهبر گروه می‌باشند.
بطور معمول انسان‌های آرامی هستند ولی سعی کنید از ظرفیت آنها سوء استفاده نکنید چرا که هنگام عصبانیت ممکن است رفتارهای مخاطره‌‌آمیز داشته باشند.
میل جنسی زیاد و توانمند دارند.
مزاج سرد و تر
این افراد کم‌انرژی و کند هستند.
معمولاً صبور و آرام هستند و کمتر عصبانی می‌شوند.
میل جنسی ضعیف و ناتوان دارند.
مزاج سرد و خشک
سوداوی مزاجان افرادی دقیق، منظم، دوراندیش و محاسبه‌گر هستند.
میل جنسی زیاد و توان کمی در برقراری رابطه جنسی دارند.
راه‌های غلبه بر مزاج
حل کننده صفرا
ریشه کاسنی، گل نیلوفر، آلوچه خشکه، ریشه شیرین‌بیان، گل‌ختمی، گل بنفشه، عناب، تمرهندی، تخم کاسنی، به دانه، تخم کشوث، گل حلوا (بستان افرزو)، اسفرزه، شربت نارنج، شربت به، شربت توت سیاه یک یا چند تای آنها را انتخاب کرده مصرف نمایند.
روزانه ۱۵گرم از هر یک از گیاهان را می‌توان مصرف نمود (اگر چند تای آن را انتخاب کرده باشند از همه آنها می‌توان ۱۰گرم روزانه مصرف نمود).
حل‌کننده بلغم
بادیان و ریشه آن، مویز، دارچین، زنجبیل، انیسون، گل گاوزبان، ریشه شیرین‌بیان، عود الصلیب، تخم کتان، تخم کرفس، ریشه اذخر، افسنطین، زعفران، تا جریزی، گل زوفا، اریسا، تخم شنبلیله، بادآورد (کنگر)، صمغ عربی، پرسیا و شان، انجیر، سکنجبین و شربت اسطوخودوس و گل قند با فرمول زیر:
۱۰گرم گل سرخ را کوبیده در۲۵۰ گرم شکر بریزید تا پخته یا مربا شود. پس از پختن، نصف لیوان گلاب روی آن ریخته روزی چهار قاشق غذاخوری میل نمایند.
حل کننده سودا
بادرنجویه، گل گاوزبان، سه پستان، قرنفل، ریشه کاسنی، ریشه بادیان، شاه‌تره، ریشه شیرین‌بیان، انجیر، کشمش، اسطوخودوس، افتیمون، لعاب تخم مرو، زرشک، ریشه ختمی، شربت بنفشه.
حل کننده دم
سرکه، مغز خیار، زرشک، آبغوره، آب انار، آش آلو، آب عناب، خون گرفتن و کم کردن آن، خرفه، گل‌سرخ.
آنچه تاکنون راجع به آن صحبت شدن عبارت است از مزاج سرشتی یعنی مزاجی که از طریق ارث از پدر و مادر به فرد منتقل می‌شود.
هر فرد وقتی متولد می‌شود دارای یک مزاج سرشتی است و همین مزاج برای او یک حالت طبیعی است بنابراین اگر کسی مزاج گرم و خشک، گرم و تر، سرد و خشک و سرد و تر دارد به این معنی نیست که دچار بیماری ناشی از صفرا، سودا، بلغم یا دم است.
آن چیزی که باعث بیماری است غلبه خلط دم، صفرا، سودا یا بلغم است که در آینده به آن اشاره خواهیم کرد.
مبحث بسیار جالب و کاربردی دیگر، شناخت انواع مزاج‌ها با تقسیم‌بندی دیگر است:
مزاج سنی
در طب سنتی هر سنی برای خود یک مزاجی دارد.
از تولد تا ۱۵ سالگی سن دم، از ۱۵ تا ۳۵ سالگی سن صفرا، از ۳۵ تا ۶۰ سال سن سودا و بعد از ۶۰ سال سن بلغم است.
تقسیم‌بندی فوق به این معناست که کودک در سن رشد گرم و مرطوب است، زیرا گرمی و رطوبت برای رشد لازم است.
به تدریج که کودک رشد می‌کند این رطوبت غریزی مصرف شده، گرمی و خشکی در سن جوانی غلبه می‌کند.
این سن، سن هیجان، شور، نشاط، انرژی، فعالیت کار و تلاش است و اتفاقات مهم زندگی مثل تحصیلات عالی، ازدواج، انتخاب شغل و… در این دوره و با شور جوانی همراه است.
با افزایش سن، این حرارت غریزی تحلیل رفته و بدن سردتر می‌شود. سن سودا زمان سردی و خشکی است.
این سن، زمان تکامل عقل و تدبیر است.
انسان دوراندیش و عاقبت‌نگر می‌شود.
برای تربیت فرزندان خود و تأثیر در اجتماع، انتخاب‌های پخته‌تری انجام می‌دهد.
بعد از ۶۰ سالگی رطوبت خارجی غالب شده و بدن سردتر می‌شود.
انسان مرتب چرت می‌زند و سست و بی‌حال میگردد.
فراموشی به سراغ او می‌آید و آنچه آموخته بود از یاد می‌برد.
این سردی و تری آنقدر زیاد می‌شود تا شمع وجود را خاموش نماید و مرگ طبیعی به سراغ انسان بیاید.
در کل می‌توان عمر را به چهار مرحله تقسیم کرد:
- سن رشد: یا سن نمود که از صفرتا سی‌سالگی است. (طبع دموی و صفراوی)
- سن جوانی: یا سن وقوف یا سن رکود: از ۳۰ تا ۴۰ سالگی است. (طبع صفراوی)
- سن میانسالی: یا سن فردی یا سن نوپیری که با بقاء انرژی همراه است یعنی از ۴۰ تا ۶۰ سالگی. (طبع سوداوی)
مزاج فصلی
طبق آ«چه از در طب سنتی آموخته ایم, هر فصلی مزاجی مخصوص به خود دارد. بهار گرم و تر، تابستان گرم و خشک، پاییز سرد و خشک، زمستان سرد و تر می‌باشد.
همانطور که می‌بینید ترتیب فصول سال هم مانند عمر انسان است.
سال با گرمی و تری شروع و با سردی و تری خاتمه می‌یابد.
گرما و رطوبت بهار باعث رشد گل‌ها و سبزها و شروع زندگی جدید می‌شود و تابستان با گرمی و خشکی، میوه‌ها می‌رسند.
پاییز سرد و خشک است، برگه‌های درختان زرد و خشک شده و بر زمین می‌ریزند و لذا در متون دینی به ما دستور داده‌اند که خود را از باد پاییز بپوشانید که بر شما نیز همان اثری را دارد که بر درختان دارد.
زمستان فصل سرما و رطوبت است، برف می‌بارد و درختان و خیلی از حیوانات به خواب میروند، مانند مرگ انسان و البته مرگ انسان هم نوعی خوابیدن است که قرار است مانند درختان بهاری مجدداً از خواب بیدار شود.
مزاج عضو در طب سنتی
علاوه بر مزاج کلی که بر بدن حاکم است، هر عضوی مزاج مخصوص به خود دارد. مثلاً اعضای گوشتی مثل عضلات و قلب، گرم و تر هستند.
اندام‌های دارای چربی مثل چربی‌های زیر پوستی و مغز، سرد و تر هستند. استخوان و مو، سرد و خشک هستند.
مزاج جنسیتی
بنا بر آموزه های طب سنتی جنس مذکر نسبت به جنس مونث گرمتر است.
مزاج اندام‌های مختلف بدن
هر اندامی (مثل قلب، مغز، دست، پا و…) دارای اعتدال مزاج ویژه به خود می‌باشد که از لحاظ مزاجی با اندام‌های دیگر فرقی دارد مثلاً مزاج استخوان در بدن وقتی معتدل است که خشک باشد و مزاج بافت مغز در کاسه سر وقتی معتدل است که تر باشد و همینطور مزاج قلب در سینه حرارت زیادی داشته باشد و مزاج عصب در جای خود سردی‌اش بیشتر باشد و…
در بین اندام‌های مختلف بدن ابتدا گوشت و در درجه بعد پوست بیشتر از بقیه اندام‌های بدن به اعتدال مزاج نزدیکترند. به همین دلیل هنگام بیماری، خروج از حالت اعتدال در این دو اندام خیلی زودتر اتفاق می‌افتد.
بطور معمول انتظار می‌رود که مزاج ژنتیکی جنس نر سردتر بوده باشد. بهمین دلیل تصور می‌شود که جنس خانم‌ها بطور مادرزادی ضعیف‌تر از مردان می‌باشد. زیرا گرما مظهر تحرک، جنبش، فعالیت و حیات است و سرما در بدن مظهر خواب آلودگی، سستی و ناتوانی و ضعف می‌باشد. اما
امروزه این غلبه‌های مزاجی(طبع‌های اکتسابی) هستند که حرف اول را می‌زنند نه مزاج‌های مادرزادی(ژنتیکی)!
بدین معنا که بطور چشمگیری غلبه‌ی گرمی در خانم‌ها بالاتر رفته و بسیاری از آنان روحیات مردانه پیدا کرده‌اند، یعنی زنان امروز نسبت به زنان گذشته از لاک خانه‌نشینی بیرون آمده و کاملاً اجتماعی شده و در تیرس آمد و شد روزگار قرار گرفته و در نتیجه صفراوی مزاج شده‌اند که دلیل آن می‌تواند علل تغذیه‌ای، دارویی، سیگار کشیدن، آلودگی هوا، علل شغلی و غیره بوده باشد. و در این راستا بسیاری از زنان جامعه از نظر روحی پیشرفت‌های بسیاری کرده‌اند تا جائیکه از مردان همدوره‌ی خویش نیز پیشی گرفته‌اند!
اندام‌های دارای مزاج گرم به ترتیب اولویت
۱- گرم‌ترین اندام‌های بدن انسان، روان (روح) است و دل (قلب) که دل خواستگاه روان است.
۲- خون که با وجود منشاءش از کبد به مناسب اصطکاک دائم با قلب از کبد گرمتر شده است.
۳- کبد که شبیه خون لخته شده است.
۴- گوشت که از لحاظ گرمی پس از کبد قرار می‌گیرد.
۵- ماهیچه‌ها که گرمای آنها به سبب آمیزش با عثب و زردپی (رباط) از گوشت ساده کمتر است.
۶- طحال که خون در آن به رنگ تیره (سیاهسودا) درآمده است.
۷- کلیه که خون در چهارچوب ساختمانی آن زیاد نیست.
۸- دسته رگ‌های ضربان‌دار (شریان‌ها).
۹- دسته رگ‌های بدون ضربان (وریدها)
۱۰- پوست معتدل کف دست.
اندام‌های دارای مزاج سرد به ترتیب اولویت
۱- بلغم
۲- پی (دنبهبافت همبند)
۳- چربی (روغن خون یا بافت‌ها)
۴- مو
۵- استخوان
۶- غضروف
۷- زردپی (رباط)
۸- وتر (تاندون)
۹- غشاء (شامه یا مفاق)
۱۰- عصب
۱۱- نخاع
۱۲- مغز
۱۳- پوست
اندام‌های دارای مزاج مرطوب به ترتیب اولویت
۱- بلغم
۲- خون
۳- چربی
۴- پیه
۵- مغز
۶- نخاع
۷- گوشت پستان و بیضه‌ها
۸- ریه
۹- کبد
۱۰- طحال
۱۱- کلیه
۱۲- ماهیچه
۱۳- پوست
اندام‌های دارای مزاج خشک به ترتیب اولویت
۱- مو که از بخار دودی (یعنی گازهای خونی) درست شده است که در آن بخش بخار از بین رفته است و تنها دود آن باقی مانده و به سفتی گراییده است.
۲- استخوان که سخت‌ترین اندام‌های بدن و مرطوب‌‌تر از موی است.
۳- غضروف
۴- زردپی
۵- وتر
۶- عشاء
۷- شریان‌ها
۸- وریدها
۹- عصب حرکتی (این عصب سردتر و خشکتر از حد اعتدال است).
۱۰- عصب حسی (این عصب سردتر از حد اعتدال است، لیکن، خشکتر از این حد نیست و شاید هم به اعتدال نزدیکتر باشد.)
۱۱- قلب
۱۲- پوست
توضیح: با توجه به منشاء تولید مو در بدن، رسیدگی و بهداشت مو در گرو توجه حکیم به وضعیت (یعنی کمیت و کیفیت) گازهای خونی در بدن می‌باشد. مثلاً یکی از این گازهای خونی اکسیژن می‌باشد که در صورت کمبود آن در بدن دچار ریزش مو می‌گردیم و دیگری است که در صورت زیادی آن در بدن دچار پرمویی (یا هایپر تریکوز) می‌گردیم.
بهمین ترتیب گازهای خونی دیگری نظیر: آمونیاک،،و غیره وجود دارند که کم و زیاد شدن یا تغییر ماهیت دادن آنها در خون موجب ریزش مو، یا پرمویی در بدن می‌گردند. باید دانست که بطور تئوریک و نظری، کشانیدن عامدانه‌ی حجم عظیمی از گازهای خونی بدن به سمت پوست سر در افراد طاس و بی‌مو در طی جلسات مختلف و در طول زمان با ضمادهای مناسب و سپس از بین بردن رطوبت این گازها در موضع پوست سر در آینده‌ای نزدیک بتوانیم به اذن خداوند بزرگ تولید طبیعی مو را جایگزین کاشتن مو بنماییم.
همانگونه که بعنوان نمونه دست طبیعت خود این کار را بطور اتوماتیک در ناحیه‌ی اطراف مقعد در داخل کیسه‌ای تحت عنوان سینوس پیلویندال انجام می‌دهد.
گروه‌های خونی انسان‌ها و ارتباط آن با جدول طبایع
۱- از نظر تاریخی بنظر می‌رسد که انسان‌ها ابتدا گروه خونی O داشته‌اند لیکن کم‌کم گروه‌های خونی دیگر (به تناسب ازدیاد جمعیت و پیدا شدن خصوصیات شهرنشینی و آب و هوا و غیره) مثل A و سپس B و نهایتاً AB به جمعیت بشری اضافه گردیده است.
۲- گروه‌های خونی مثبت، از گروه‌های خونی منفی حداقل از نظر اعصاب سالمترند.
۳- تغذیه در مورد گروه خونی مشخص (مثل O) مثبت و منفی یکسان نبوده ولی خصوصیات فردی سودا (یعنیA+) و در پاره‌ای از موارد شبیه صفرا می‌باشد.
۴- بیشترین گروه خونی موجود در دنیا، گروه خونی O و کمترین گروه خونی دنیا از نظر تعداد AB می‌باشد.
۵- از نظر سلامتی به طور عموم بهترین گروه خونی، به ترتیب گروه خونی O و سپس B و به ترتیب آن A و در نهایت AB می‌باشد.
۶- بطور معمول از نظر طبایع، دو گروه خونی O و AB گرم و دو گروه خونی A و B سردی مزاج دارند.
۷- در یک بررسی اجمالی بطور ژنتیکی گروه خونی O مثل طبع دوم و B مثل بلغم و A مثل سودا و AB مثل صفرا بوده ولی کلیه گروه‌های خونی منفیO – و B – و AB – جملگی از نظر روحی خصوصیات سودایی و تا حدودی صفرایی دارند و لذا از این نظر شبیه A+ و گاه شبیه AB+ می‌باشند.
۸- از نظر غلظت خون، رقیق‌ترین خون‌ها بترتیب O و B و غلیظ‌ترین خون‌ها بترتیب A و AB می‌باشند که اگر آنرا پشت سر هم بنویسیم بصورت زیر خواهد بود.
AB ‹– A ‹– B ‹– O
۹- از نظر علمی مهمترین عامل ایجاد بیماری یا سلامتی در گروه‌های خونی مختلف وجود موادی به نام لکتین در خوراکی‌های مختلف می‌باشد که از ترکیب این مواد لکتینی با گلبول‌های خونی موردنظر و یا سایر سلول‌های بدن، سلامتی یا بیماری ایجاد میگردد. (تئوری چسبندگی سلول‌ها به یکدیگر توسط لکتین‌های غذایی).
۱۰- در این مبحث علاوه بر ارتباط گروه‌های خونی با طبایع، ارتباط این گروه‌های خونی با تغذیه، سلامتی و بیماری‌ها را نیز بررسی خواهیم کرد. مثل ارتباط با چربی خون، غلظت خون، انواع بیماری‌های عفونی و غیرعفونی، سرطان‌های مختلف بدن، زایمان و نازایی، مصرف داروهای مختلف شیمیایی و گیاهی، مصرف انواع خوراکی‌های سودمند (دارویی)، بی‌ضرر (غذایی) و مضر (سمی) و انعقاد خون.
بررسی شخصیت‌های رفتاری در گروه‌های خونی مختلف
۱- گروه خونی O (شکارچیان): از نظر طبایع معمولاً با طبع ژنتیکی دم مطابقت دارد، مقتدر، صبور، اتکا و اعتماد به نفس، شجاعت، مثبت‌نگری ذاتی (خوش‌بینی)، خودمختاری، خودباوری، دارای انرژی و توانمند، امیدوار، خصوصیات رهبری، قدرت ریسک بالا، روحیه تهاجمی، قاطع و مصمم.
توضیح: اینکه برخی از دارندگان گروه خونیO+ برخلاف معمولاً که قاعدتاً بایستی جثه درشتی داشته باشند این دسته‌ریز نقش بوده و علاوه بر دارا بودن خصوصیات اخلاقی فوق مقداری از حالات روحی سودایی را نیز با خود دارند و لذا از نظر هیکل، ریزنقش! و جثه برعکس محسوب می‌شوند.
۲- گروه خونی A (کشاورزان): از نظر طبایع معمولاً باطبع ژنتیکی سودا مطابقت دارند، علاقه به زندگی جمعی دارند، پاک نهاد، مرتب، منظم، پیرو قانون، مسلط بر نفس خویش، باهوش، حساس، پرشور، زیرک، برخوردار از نیروی فاکره، درونگرا، صبور در مقابل مشکلات، صلح‌طلب، میانجی و گره‌گشا، شکاک و کینه‌توز، زودرنج، حساس، وسواس، ترسو، ثبات روانی کمی دارند و بسیار عاطفی هستند.
۳- گروه خونی B (مهاجران یا چادرنشینان): از نظر طبایع با طبع ژنتیکی بلغم مطابقت داردند. انعطاف‌پذیر و سازش کار، خلاق، ثبات روانی مناسب، حساسیت کم، موافق با دیگران، حفظ تعادل و هماهنگی داشتن قدرت
این مقاله همچنان در حال بروزرسانی بوده و هرماه کامل تر میگردد.
کلمات کلیدی به کار رفته در این نوشته:
طب سنتی ایرانی, طب سنتی خیراندیش, طب سنتی چیست, طب سنتی برای لاغری, طب سنتی خلط آور, طب سنتی به انگلیسی, طب سنتی برای راه رفتن کودک, طب سنتی برای رنگی شدن چشم نوزاد نی نی سایت, طب سنتی جداشدن ناخن از بستر, طب سنتی قند خون, طب سنتی قارچ پوستی, طب سنتی قهوه, طب سنتی صورت, طب سنتی صرع, طب سنتی صفرا, طب سنتی صوتی, طب سنتی ضعیفی چشم, طب سنتی ضد سرفه, طب سنتی ضربان قلب بالا, طب سنتی ضد تهوع, طب سنتی ضخیم شدن دیواره رحم, طب سنتی ضد حساسیت, طب سنتی ضایعه نخاعی, طب سنتی ضد نفخ, طب سنتی غلظت خون, طب سنتی غذاهای مقوی, طب سنتی غذای سالم, طب سنتی غضروف ساز, طب سنتی غلبه بلغم, طب سنتی غذاهای گرم وتر, طب سنتی غذای گرم, طب سنتی غدد فوق کلیوی, طب سنتی یا مدرن نی نی سایت, طب سنتی یبوست, طب سنتی یا اسلامی, طب سنتی شیر نخوردن نوزاد, طب سنتی هموروئید, طب سنتی هندی برای رشد مو
